کاهش تغذيه با شير مادر در كشور
کاهش تغذيه با شير مادر در كشور در حالي كه به عقيده كارشناسان و بر اساس اصول اعلام شده از سوي سازمان بهداشت جهاني، حدود 98 درصد مادران بايد بتوانند نوزادان خود را تا 6 ماهگي فقط با شير خودشان تغذيه كنند، آمارها نشان مي‌دهد در ميان همه كشورهايي كه تغذيه با شير مادر در آنها كمتر از ميزان مطلوب است، كشور ما بدترين وضعيت را دارد.
اگر چه طي روزهاي گذشته، دكتر كامران باقري لنكراني، وزير بهداشت از روند رو به بهبود تغذيه انحصاري با شير مادر طي سال‌هاي گذشته خبر داد، اما نظر برخي كارشناسان اين نيست. بسياري از كارشناسان معتقدند تا 3-2 سال پيش حدود 50 درصد مادران، نوزادان خود را تا 6 ماهگي منحصرا با شير خود تغذيه مي‌كردند، اما اين ميزان طي سال‌هاي اخير به 22 درصد كاهش يافته است.
كاهش مداوم تغذيه با شير مادر در كشور ما به عوامل مختلفي مربوط است:
«ضعف آموزش و عدم حمايت از مادران در سيستم بهداشتي- درماني از سوي گروه پزشكي و پرستاري چه در بخش دولتي و چه در بخش خصوصي مهم‌ترين عامل مشهود در مراكز درماني است.»
دكتر عليرضا مرندي، عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس و رئيس انجمن ترويج تغذيه با شير مادر با بيان اين مطلب، مي‌گويد: بر اساس اصول تغذيه با شير مادر، شير دادن به نوزادان بايد حداكثر نيم ساعت پس از زايمان شروع شود، اما آمارها نشان مي‌دهد كه در كشور ما اين ميزان تا 9 ساعت پس از زايمان به تاخير مي‌افتد كه اين امر آثار نامطلوبي بر سلامت نوزادان و همچنين مسائل عاطفي آنها به‌دنبال دارد.
دكتر مرندي معتقد است آمارهاي جديد كه در سال 88 اعلام خواهند شد، حتي از ميزان 22 درصد اعلام شده فعلي نيز كمتر خواهند بود.
قانوني بدون ضمانت اجرايي
تغذيه انحصاري با شير مادر مستلزم حضور دائمي مادر در كنار كودك است. در 6 ماه اول زندگي، فواصل شيردهي بسيار كوتاه است و حتي ممكن است زير يك ساعت باشد. از سوي ديگر كارشناسان مي‌گويند چون دوشيدن شير مادر و نگهداري آن به‌علت ميزان كم شير و نياز زياد كودك، کمتر امكان دارد، افزايش مدت مرخصي زايمان به‌دليل حضور بيشتر مادر در كنار فرزند مي‌تواند نويدبخش افزايش مصرف شير مادر باشد.
در سال 1374 ايران با تصويب قانون ترويج تغذيه با شير مادر و حمايت از مادران در دوران شيردهي به‌عنوان نخستين كشور در منطقه مديترانه شرقي توانست در جهت تغذيه با شير مادر قدم بردارد. اكنون نيز پس از گذشت حدود 13 سال و با اصلاح اين قانون، مرخصي زايمان از 4 ماه به 6 ماه افزايش يافته است.
اما اين قانون به چه صورت اجرا مي‌شود؟
دكتر مرندي، در اين خصوص مي‌گويد: برآوردها حاكي از اين است كه تعدا کمي از ادارات و سازمان ها اين قانون را به‌طور كامل اجرا مي‌كنند و در بيش از 50 درصد محيط‌هاي كاري اين اتفاق نمي‌افتد.
رئيس انجمن ترويج تغذيه با شير مادر خاطرنشان مي‌كند: اكثريت مادران شاغل كه فرزندانشان را در مهدكودك نگهداري مي‌كنند، اين امكان را ندارند كه در ساعتي از روز بتوانند فرزندشان را با شير خودشان تغذيه كنند، به همين علت مصرف شير خشك روزبه‌روز در كشور افزايش مي‌يابد.
به گفته دكتر مرندي بسياري از كارفرمايان هم به بهانه‌هاي مختلفي از جمله نداشتن قرارداد و يا پيماني بودن كاركنان از اجرا کردن 6 ماه مرخصي پس از زايمان طفره مي‌روند.
تبليغات سست‌كننده!
اگرچه به عقيده كارشناسان، قانون افزايش مدت مرخصي زايمان به درستي جاي خود را در ادارات دولتي و خصوصي باز نكرده است، ولي مسئله نگران‌كننده‌تر اين است كه علاوه بر اين نقض آشكار قانون، كارخانه‌هاي توليد شير خشك نيز هر روز محصولات بيشتري را وارد بازار كرده و اعتماد به نفس مادران را براي ادامه روند شيردهي كاهش مي‌دهند.
دكتر خليل فريور، كارشناس اداره ترويج تغذيه با شير مادر با اشاره به اينكه تا كنون مجموعه مدوني براي آموزش شيردهي به مادران باردار وجود نداشته است، به همشهري مي‌گويد: حتي براي تغذيه ساعات اول نيز تا الان دستورالعملي نداشتيم، در حالي كه سازمان جهاني بهداشت اعلام كرده تغذيه در ساعات اول، تا 22 درصد مرگ نوزاد را كاهش مي‌دهد، ضمن اينكه رسانه‌ها نيز هيچ تلاشي براي بالا بردن سطح آگاهي مادران و اطرافيان آنها نمي‌كنند. به عقيده وي تمام اين ضعف‌ها به علاوه ي تبليغات شير خشك كارخانه‌هاي توليد‌كننده كه هر روز بيشتر مي‌شوند و حتي در داروخانه‌ها هم در معرض ديد هستند، در كاهش تغذيه با شير مادر نقش دارند.
برخي افراد، صحبت هاي كارشناسان، پزشكان و مراقبان بهداشتي را نيز بر افزايش اين تبليغات مؤثر مي‌دانند.
دكتر فريد ايمان‌زاده فوق تخصص گوارش كودكان و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در اين باره به همشهري مي‌گويد: «درست است كه ميزان ناآگاهي مادران و تصور آنها مبني بر اينكه اگر شيرشان كم شد بايد به سراغ شير خشك بروند، مصرف اين محصولات بنجل را افزايش داده ولي همكاران ما هم به محض اينكه مي‌بينند شير مادر كم است، او را تشويق به استفاده از شير خشك براي كودك مي‌كنند، يا اگر مادر در اثر ابتلا به بيماري ناچار به استفاده از دارو باشد، او را از دادن شير به كودك منع مي‌كنند؛ ضمن اينكه معايب شير خشك هم به درستي براي مادران توضيح داده نمي‌شود.»
دكتر فريور نيز با اشاره به اينكه سياست‌هاي اجباري و در اختيار قرار ندادن شير خشك به مردم كمكي به آنها نمي‌كند، خاطرنشان مي‌كند: "شير خشك بايد در بازار باشد، ولي با ارتقاي سطح آگاهي، مردم خودشان بايد انتخاب كنند كه محصولات مصنوعي برايشان كاربردي دارد يا نه، چون در غير اين صورت و با اجراي سياست‌هاي اجباري، مسلما مردم به سمت واردات قاچاقي اين اجناس كشيده خواهند شد."
